Τι είναι ονυχομυκητίαση (μύκητες νυχιών);
Ονυχομυκητίαση είναι ο επιστημονικός όρος που περιγράφει τη μόλυνση του νυχιού από μύκητα. Ο μύκητας είναι ένας μικροοργανισμός που αγαπά την υγρασία και τις επιφάνειες του σώματός μας που είναι που είναι κλεισμένες με ρούχα κι υποδήματα ή σε πτυχές. Οι μύκητες μπορεί να είναι φυσιολογικοί κάτοικοι του δέρματός μας και να πολλαπλασιάζονται όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες ή να μεταδοθούν στο δέρμα μας από μολυσμένες επιφάνειες. Όταν ο μύκητας βρίσκει τρόπο να διεισδύσει στο νύχι τότε αρχίζει και πολλαπλασιάζεται μέσα και κάτω από αυτό.
Ποια είναι η εικόνα της ονυχομυκητίασης;
Η εικόνα ενός νυχιού που πάσχει ποικίλει από αλλαγή του χρώματος σε κάποιο σημείο (ονυχοδυσχρωμία) από το φυσιολογικό ροζ σε κίτρινο, καφέ ή πράσινο. Μερικές φορές το νύχι παχαίνει, ανασηκώνεται και ξεκολλάει από το «κρεβάτι» του στο δάκτυλο ή λεπταίνει. Σε προχωρημένες καταστάσεις το νύχι δείχνει κατεστραμμένο.
Πόσο συχνή είναι η προσβολή των νυχιών από μύκητες;
Όχι τόσο συχνή όσο νομίζει ο κόσμος! Στα 9/10 των περιπτώσεων αλλαγές στο χρώμα του νυχιού ή καταστροφή του νυχιού ΔΕΝ οφείλονται σε προσβολή τους από μύκητες. Υπάρχουν πολλές άλλες καταστάσεις με εικόνα που μοιάζει με μύκητες στα νύχια όπως τραυματισμοί, ψωρίαση, λειχήνας, χρόνιο έκζεμα, λήψη φαρμάκων, τρόποι περιποίησης νυχιών (ημιμόνιμα νύχια) κτλ.
Ποιοι μπορούν να κολλήσουν μύκητες στα νύχια;
Ο κίνδυνος για μύκητες στα νύχια είναι μεγαλύτερος σε όσους εργάζονται για πολλές ώρες με κλειστά παπούτσια ή πλαστικά γάντια, σε όσους ιδρώνουν πολύ εύκολα στα πόδια, σε όσους εκθέτουν τα χέρια και τα πόδια τους πολλές ώρες σε υγρά περιβάλλοντα. Αυξημένο κίνδυνο έχουν κι όσοι περπατάνε ξυπόλυτοι σε χώρους μεγάλης επικινδυνότητας πχ δημόσιες πισίνες.
Άτομα με σακχαρώδη διαβήτη προσβάλλονται ευκολότερα. Επίσης η μεγάλη ηλικία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ονυχομυκητίασης. Αντίθετα η ονυχομυκητίαση είναι λιγότερο συχνή στα παιδιά και πολύ σπάνια στα νήπια.
Είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς αν έχει μύκητες νυχιών;
Ούτε ο ίδιος ο ασθενής ούτε ο φαρμακοποιός μπορούν να διαπιστώσουν εύκολα αν υπάρχει μύκητας στα νύχια. Κρίνοντας από το ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι αλλαγές του χρώματος των νυχιών δεν είναι μύκητες, καταλαβαίνει κανείς ότι συχνότατα γίνεται άσκοπη χρήση θεραπειών για μύκητες. Κι αυτό μπορεί να γίνεται για πολύ καιρό μέχρι να αποφασίσει ο ασθενής να επισκεφτεί δερματολόγο.
Πως διαγιγνώσκει ο δερματολόγος αν υπάρχουν μύκητες νυχιών;
Με τρία μέσα: τη λήψη καλού ιστορικού, την καλή κλινική εξέταση και την καλλιέργεια νυχιού.
Τι είναι η καλλιέργεια νυχιού;
Η καλλιέργεια νυχιού είναι η εξέταση ανίχνευσης μυκήτων στα πλαίσια μικροβιολογικού εργαστηρίου. Η λήψη του προς εξέταση δείγματος γίνεται από ειδικευμένο προσωπικό. Ο εξεταστής παίρνει ξύσμα κάτω από το πάσχον νύχι που χρειάζεται να είναι εκτός θεραπείας για τουλάχιστον 20 μέρες προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι αξιόπιστο. Μέρος από το ξύσμα μπορεί να εξετασθεί άμεσα από τον βιοπαθολόγο για να δούμε εάν περιέχει μύκητες. Το υπόλοιπο καλλιεργείται σε ειδικό υλικό προκειμένου να ταυτοποιήσουμε τον παθογόνο μύκητα. Το αποτέλεσμα της καλλιέργειας βγαίνει μετά από περίπου 20-30 μέρες και πάντα συνεκτιμάται μαζί με την κλινική εικόνα. Ορισμένα εργαστήρια παρέχουν και μυκητόγραμμα το οποίο βοηθά στην επιλογή της καταλληλότερης δραστικής ουσίας για τη θεραπεία.
Η άμεση αναζήτηση στο μικροσκόπιο και η καλλιέργεια είναι ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να πούμε με σιγουριά εάν υπάρχει μόλυνση του νυχιού από μύκητα ή όχι. Ωστόσο πολλές φορές η εξέταση από το δερματολόγο είναι αρκετή για αυτό.
Πως θεραπεύονται οι μύκητες νυχιών;
Οι μύκητες στα νύχια θεραπεύονται με τοπική αγωγή ή με από του στόματος θεραπεία. Και οι δυο τρόποι απαιτούν μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα νύχια των χεριών θεραπεύονται γρηγορότερα από τα νύχια των ποδιών. Απαιτείται πάντα η καθοδήγηση του δερματολόγου καθώς η λήψη αγωγής από τον ασθενή χωρίς ιατρική συμβουλή μπορεί να είναι άσκοπη ή/και βλαβερή.
Οι κυριότερες μέθοδοι για τη θεραπεία των μυκήτων στα νύχια είναι:
-τοπική εφαρμογή κρέμας ή λάκας
-από του στόματος αγωγή με αντιμυκητιασικά χάπια
-χημική καταστροφή του πάσχοντος νυχιού με ειδική αλοιφή
-χειρουργική αφαίρεση του πάσχοντος νυχιού
-συνδυασμός των παραπάνω
Το ποια θεραπεία είναι η καταλληλότερη εξαρτάται από την περίπτωση. Αυτό αξιολογείται κατά κανόνα από το γιατρό. Είναι πολλές οι φορές που ασθενείς έρχονται στο ιατρείο χρησιμοποιώντας ανεπαρκείς θεραπείες για βαριές ονυχομυκητιάσεις ή ταλαιπωρούνται με την άσκοπη εφαρμογή τοπικών σκευασμάτων σε κάτι το οποίο είναι ένας απλός τραυματισμός του νυχιού. Επίσης δεν είναι λίγες οι αλληλεπιδράσεις των αντιμυκητιασικών χαπιών με άλλα φάρμακα που μπορεί να λαμβάνονται.
Ωστόσο πάντα ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει ότι μόλυνση των νυχιών από μύκητες είναι ιδιαίτερα επίμονη και συχνά εμφανίζει τάσεις επανεμφάνισης.
Υπάρχει θεραπεία μυκήτων στα νύχια με λέιζερ;
Τελευταία έχει προταθεί σαν εναλλακτική θεραπεία η εφαρμογή ειδικού λέιζερ (Nd-YAG) για την καταστροφή των μυκήτων. Πρόσφατες δημοσιεύσεις σε ιατρικά περιοδικά δείχνουν αντικρουόμενα συμπεράσματα.
Προσωπική μου γνώμη είναι ότι οι έρευνες ως τώρα που υποστηρίζουν τη χρήση λέιζερ στη θεραπεία των μυκήτων πάσχουν ελαφρώς σε αξιοπιστία. Θα χρειαστούν καλύτερα σχεδιασμένες μελέτες για να επιβεβαιώσουν ή να αποκλείσουν την αποτελεσματικότητα αυτής της θεραπείας. Μέχρι τότε καλό είναι να ακολουθούνται οι πιο αποδεκτές μέθοδοι θεραπείας.
Ειδικά η πολύ πιο αποτελεσματική θεραπεία με αντιμυκητιασικά χάπια πρέπει να ελέγχεται για αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα που μπορεί να χορηγούνται. Επειδή όμως η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη, η φροντίδα της υγιεινής των ποδιών μας είναι η καλύτερη προστασία κατά των μυκήτων.
Υπάρχουν τρόποι προφύλαξης από τη μόλυνση των νυχιών ;
Μερικές χρήσιμες οδηγίες για την υγεία των νυχιών μας:
-κρατάμε πάντα τα πόδια μας καθαρά και στεγνά, ιδιαίτερα μετά το μπάνιο ή το ποδόλουτρο
-αλλάζουμε σύχνα κάλτσες ιδιαίτερα όταν είναι ιδρωμένες
-φοράμε πάντα σαγιονάρες γύρω από πισίνες ή στα αποδυτήρια
-αποφεύγουμε να φοράμε παπούτσια που πνίγουν, ζεσταίνουν και ιδρώνουν τα πόδια μας
-εναλλάσσουμε τα ζευγάρια παπουτσιών που φοράμε, ιδιαίτερα το καλοκαίρι
-δεν ανταλλάσσουμε παπούτσια ή πετσέτες με άλλους
-φροντίζουμε να κόβουμε τα νύχια στα χέρια και τα πόδια μας τακτικά
-πλένουμε και καθαρίζουμε το νυχοκόπτη μας με οινόπνευμα
-αξιολογούμε πάντα τη δυσοσμία των ποδιών μας. Η προσβολή από μύκητες ανάμεσα στα δάκτυλα συχνά καταλήγει σε προσβολή και των νυχιών.
Καζάκος Χαράλαμπος
Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος